The 13th Floor Elevators – Bull of the Woods (1969)

Hoe ben ik eigenlijk bij The 13th Floor Elevators terecht gekomen? Nou, met een omweg natuurlijk. Het begon allemaal met Entombed, die ooit het nummer Night of the Vampire hebben gecovered en er één van de grappigste metalvideo’s ooit bij hebben gemaakt. Neem even vijf minuten om de video te bewonderen. Mijn dag wordt daar meestal veel vrolijker door, misschien die van jou ook wel. Ik wacht hier wel even.

Anyway, Night of the Vampire is een cover van Roky Erickson. Dus als muziekliefhebber zijnde zoek je die versie dan ook op en je komt er achter dat die versie eigenlijk veel beter is. Dus dan ga je uitzoeken wie Roky Erickson is. Dan vind je als eerste uit dat hij schizofreen verklaard was en tijd in een gekkenhuis heeft doorgebracht, waarschijnlijk omdat hij te veel LSD gebruikt had in de jaren zestig. Dat het niet zomaar Roky Erickson & the Aliens is, maar dat hij in allerlei vage conspracy theories geloofd die de band zijn naam geven. Bovendien schrijft hij vooral teksten geïnspireerd door horrorfilms. Ofwel enorm intrigerend. Een soort hippie-misfits. En je vindt uit dat hij het eerste psychedelische album op zijn naam heeft met The 13th Floor Elevators. En als je dan de 3 voor 20 euro bak van een winkeltje in Amsterdam doorpluist en je vindt het complete oeuvre van The 13th Floor Elevators, dan neem je dat mee.

Nu nog een voordeelbak vinden met het complete oeuvre van Roky Erickson en dan is het universum weer in balans.

Wat heeft dit te maken met Bull of the Woods? Op dit album is Roky Erickson een stuk minder te horen. Hij was opgepakt wegens marihuanabezit en als verdediging leek het een goed idee aan te voeren dat zijn brein was aangetast wegens LSD gebruik. Hierdoor moest hij niet de gevangenis in, maar werd wel gek verklaard en tot drie jaar in het Rusk State Mental Hospital veroordeeld. Roky kreeg hier elektroshock therapie en hij kwam er slechter uit dan hij erin ging. Hierdoor kon hij slechts een paar nummers opnemen. Tommy Hall was ook met andere dingen bezig en speelt dus geen electric jug op dit album. Hiermee zijn de twee belangrijkste songwriters van de vorige twee albums verdwenen. Acht van de elf nummers op Bull of the Woods zijn geschreven door gitarist Stacy Sutherland. En nu we dan toch de tragische geschiedenis van The 13th Floor Elevators af gaan, Sutherland werd in 1978 door zijn vrouw doodgeschoten na een ruzie. Allemaal interessante info uit het cdboekje, dus zie deze paragraaf niet als de treurige nasleep van de summer of love, maar als een viering van de enorme schat aan informatie die mijn muziekcollectie is! Dat is tenslotte het doel van deze blog. Driewerf hoera voor mooie reissues met uitgebreide liner notes!

Na deze respectloze uitbarsting stel ik voor dat we ter nagedachtenis aan Stacy Sutherland even luisteren naar het beste liedje van zijn hand op dit album.

Waarom is dat het beste Sutherland nummer? Vooral omdat het klinkt als een 13th Floor Elevators nummer. Dat is namelijk nogal een probleem op Bull of the Woods. Eerst heb je twee albums de tijd gehad om aan de electric jug en Roky’s stem te wennen en dan maken ze opeens een cd waar het geluid wordt omgegooid. Natuurlijk zijn er wel overeenkomsten in het gitaarspel enzo, maar het wordt veel meer een standaard rockalbum dan hun voorgaande werk. En het grootste probleem is niet het gebrek aan electric jug, maar de beslissing om hem te vervangen door een standaard blaassectie die bijzonder weinig toevoegt. Dit is alleen op de nummers die meegeschreven zijn door Tommy Hall, dus blijkbaar stond er in de arrangementen een stuk geschreven voor de electric jug en werd deze vervolgens met een ander instrument opgenomen. Hierdoor wordt de aandacht juist gelegd op het feit dat de electric jug afwezig is, want alle nummers van Sutherland hebben alleen gitaarspel, waar je de jug niet echt mist. Tel hier bij op dat Sutherlands vocalen gewoon minder interessant zijn dan die van Roky en je hebt een album dat je enigszins uitdaagt om het niet leuk te vinden.

Dat is ook de reden dat ik zo lang over deze bespreking heb gedaan. Ik wilde het album wel een eerlijke kans geven, maar hoe langer ik ernaar luisterde, hoe moeilijker het werd. Waar mijn eerste reactie was om de nummers af te schrijven als minder, was mijn tweede reactie ze als best aardig te bestempelen, maar dan schrijf je weer niet echt boeiend. Laat ik eerst even wat voorbeelden geven van de nummers waar Tommy Hall wel aan meeschreef. Livin’ On en Doctor Doom zijn de beste voorbeelden van die rare blaassectie. Vooral vanwege het feit dat Roky wel zingt op deze nummers valt op hoe misplaatst dat getoeter klinkt in vergelijking met de vorige platen. Op Doctor Doom werkt het iets beter omdat het daar meer toevoegt dan alleen onnodig achtergrondgeluid, maar afhankelijk van mijn bui klinkt het daar juist irritanter omdat het meer opvalt.

Niet dat Sutherland een slechte songwriter is. Neem bijvoorbeeld Barnyard Blues, wat op zich een prima plaatje is, maar het klinkt niet als de Elevators. Zoals de titel al aangeeft is het veel bluesier dan je normaal zou verwachten. Als tweede nummer op het album is het bovendien ingesloten tussen twee nummers geschreven door Hall met Roky op zang, waardoor het de vreemde eend in de bijt is. Erickson zelf heeft maar aan twee nummers geschreven, maar dan wordt wel meteen duidelijk welke invloed hij had op het geluid. Luister alleen al naar Never Another. Het is niet alleen het snelste en meest energieke nummer, maar ook de enige waar nog wat electric jug te horen is. Jammer alleen dat er nog steeds door het nummer heen getoeterd wordt. Maar vrees niet muziekliefhebbers! Op youtube zwerft er een langere versie rond zonder dit irritante studiogesleutel.

Hierna begint een lange stoet liedjes met het slaperige stemgeluid van Stacy Sutherland. Je kan merken dat er zeker wel moeite in is gestopt, maar om toch het psychedelische gevoel te krijgen zonder de elementen die de Elevators uniek maakten, valt hij terug op trucjes die iedereen kon gebruiken, zoals vage galmeffecten op zijn stem en achtergrondkoortjes. Dit doet enorm afbreuk aan het originele geluid van de Elevators. Alleen op het eerder genoemde Scarlet and Gold weet Sutherland dit effectief toe te passen, hoewel een groot deel van wat dat nummer voor mij beter dan de rest maakt de drums zijn. Bizar is dan ook dat nieuwe bassist Ronnie Leatherman op zijn enige bijdrage aan een Elevators album With You het oude geluid beter weet te benaderen dan de originele gitarist. With You is eindelijk ook het eerste bewijs dat youtube geen vervanging is van een cd collectie, want dat nummer is er nergens op te vinden. Nogmaals driewerf hoera voor mijn collectie!

Hoera!

Hoera!

Hoera!

De onheilspellende afsluiter van Bull of The Woods is het door Erickson geschreven May The Circle Remain Unbroken. Roky’s zweverige vocalen over vage gitaarfeedback en wat ijle synthesizerachtige tonen geven het nummer nogal een spooky effect. Als je de geschiedenis van de band hierna in gedachten houdt is het ook nogal een wrange titel. Net zoals Ericksons andere nummer Never Another eigenlijk. Misschien had hij toch een bepaald inzicht door al die LSD in zijn hersenen.

Deze derde cd van The Psychedelic World of the 13th Floor Elevators begint met het live album “Live” (originele naam) uit 1968, gevolgd door Bull of the Woods op dezelfde cd. Maar laat je niet misleiden. Het live album zijn studio outtakes, met een live publiek er later ingemixt. Aangezien, dit nepperij is ga ik dat album niet met een uitgebreide bespreking vereren. Op zich werkt het wel als een soort greatest hits album met wat covers er tussendoor gegooid. Als bonus track krijg je deze keer Wait For My Love, wat wel een normaal Elevators nummer is en twee akoestische nummers van Roky en Tommy Halls vrouw Clementine. Dat zijn weer nummers waar je voor in de stemming moet zijn. Op zich is het best leuk een akoestische versie van Splash I te hebben gehad. Het is volgens mij de eerste keer dat ik echt goed naar de tekst heb geluisterd, maar mijn God wat is die fragiele samenzang een hippiegeneuzel als je in de verkeerde bui bent. Het andere nummer is gelukkig geen Elevators liedje dus dan heb je niet telkens het origineel in je achterhoofd. Laatste nummer is een radiospotje voor het album. Vage afsluiter die grappig is om te horen omdat de man met zware stem net doet of hij enorm fan van de band is en vage psychedelische termen rondsmijt. From one mind, to another… Bull of the Woods.

Oh en Roky Erickson? Die heeft na jaren mentale en financiële problemen eindelijk goede medische zorg gekregen en vorig jaar zijn eerste album in 14 jaar uitgebracht: True Love Cast Out All Evil.

The 13th Floor Elevators – Easter Everywhere (1967)

Easter Everywhere is net iets beter dan The Psychedelic Sounds of The 13th Floor Elevators. Je kan merken dat de band wat meer oefening heeft gehad, wat resulteert in een betere nummeropbouw en een iets beter uitgewerkt geluid. Het album begint met Slip Inside This House, wat stiekem een klein meesterwerkje blijkt, naarmate het nummer zich verder uitspeelt. Nou ja klein, hij duurt acht minuten. Maar alles werkt hier opeens op. De instrumenten krijgen allemaal precies genoeg ruimte om hun ding te doen maar werken wel goed samen, de productie is beter dan op Sounds, de bas heeft een duidelijk geluid, de electric jug is nergens irritant. Roky’s vocalen klinken weer precies zoals alleen Roky klinkt en de tekst is hier ook duidelijk psychedelisch te noemen, intrigerend, maar nergens gemaakt vaag.

Hierna volgen Slide Machine en She Lives (In A Time Of Her Own). Slide Machine heeft interessant gitaarspel. De rust die hierin doorklinkt vormt een mooi contrast met het gefreak op de electric jug. She Lives (In A Time Of Her Own) is het tweede meesterwerkje. Het nummer heeft een opzwepende opbouw qua gitaarwerk en zang, maar een idioot mellow refrein, wat ik telkens spontaan mee ga zingen. Op Nobody To Love zingt gitarist Stacy Sutherland opeens een liedje en dan merk je dat je Roky z’n unieke stemgeluid toch wel mist. Gelukkig wordt dit opgevangen doordat de rest van het nummer wel prima is. Bovendien heeft Stacy op zich geen slechte stem.  Met Baby Blue coveren ze It’s All Over Now, Baby Blue van Bob Dylan, aangezien ik het origineel niet ken kan ik niet zeggen of het een geslaagde cover is. Mochten er Bob Dylan enthousiasten dit lezen nodig ik ze hierbij uit hieronder hun commentaar op dit nummer te geven. Qua geluid past het in elk geval prima tussen de rest van het repertoire van de Elevators.

De tweede helft van het album is wat zwakker dan de eerste. Vooral met Earthquake kan ik nogal weinig. Hier klinkt het alsof de tekst pyschedelisch is om het psychedelische in plaats van een natuurlijke flow te hebben. Het klinkt alsof het geschreven is om een hit te worden. De simplistische opbouw in combinatie met de tekst zorgen voor een nummer dat veel langer duurt dan het lijkt te duren, wanneer er eindelijk wat ongeïnspireerd leadgitaarwerk invalt is het nummer gelukkig bijna voorbij. Het hierop volgende Dust is dan weer nogal traag en vaag, maar een Roky die klinkt alsof hij zijn tekst vergeet en telkens net op tijd de gitaar bijvalt is oneindig veel charmanter dan het slappe geneuzel van Earthquake. Gelukkig wordt dit gevolgd door Levitation, waar het vuur weer wordt teruggevonden. I Had To Tell You is dan weer een leuke verassing, met een grote rol voor de mondharmonica en fragiele samenzang die het nummer voortdrijven. Dan wordt met terechte afsluiter Pictures (Leave Your Body Behind) een waardig einde aan het album gemaakt. Gevoelsmatig brengt dit het album tot een geheel. Het voelt als een logische voltrekking van de reis die met Slip Inside This House wordt begonnen.

Extra’s op deze disc bestaan uit Live in Texas 1967 en als bonus de single You’re Gonna Miss Me van Roky’s band voor hij bij de Elevators kwam, The Spades. De vijf live nummers zijn leuk om te horen. Oorspronkelijk een bootleg, maar de geluidskwaliteit is prima. De gitaar en vooral de bas zijn een stuk duidelijker te horen dan op de studioversie van de nummers, die bijna allemaal van hun eerste album komen. Vooral Kingdom of Heaven klinkt hierdoor opeens een stuk interessanter. Ook de oorspronkelijke versie van You’re Gonna Miss Me is leuk. Hij begint met een leuke mondharmonica, maar is verder een stuk minder spannend dan de versie van de Elevators. Wel hebben de gitaren opeens een surfrock sound wat een heel andere sfeer oplevert dan het psychedelische geluid van de Elevators. Ook We Sell Soul van The Spades staat er op. Dit nummer is later herschreven naar Don’t Fall Down en bewijst dat als je die verschrikkelijke vocalen van Don’t Fall Down weg denkt het best een leuk nummer is. In plaats van het zeurderige Don’t Fall Down krijg je nu een soort plechtige chant We Sell Soul als refrein.  Hierna volgt nog het rockende Fire In My Bones, wat blijkbaar unreleased was, een instrumentale aangepaste versie van Levitation genaamd Levitation Blues en de single versie van Slip Inside This House. Samen goed voor 77.33 minuut aan goeie muziek en als zodanig de beste cd uit de 13th Floor Elevators box.

The 13th Floor Elevators – The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators (1966)

Het allereerste album met het woord Psychedelic in de titel. En Psychedelic is het, vooral door het gebruik van de electric jug van Tommy Hall. De wat? Kijk even naar You’re Gonna Miss Me, wat hun grootste hit was. Die grote kruik met dat rare pubbbedubbedub geluid is de electric jug. Ik denk dat het alleen in de jaren zestig een goed idee kon lijken dat het bepalende geluid van je band te maken. Maar eerlijk is eerlijk, je went er vanzelf aan.  De band weet ook goed hoe ze er gebruik van moeten maken. In You’re Gonna Miss Me overheerst het de gitaar niet, maar is het wel telkens aanwezig. Het zweeft een beetje door het nummer heen. Wat waarschijnlijk de beste aanpak is voor een instrument dat niet echt melodieën kan spelen. You’re Gonna Miss Me is het meest rockende nummer op het album. Hierna wordt het allemaal wat vager.

De mix van het album is erg typisch. Ik ken weinig andere albums die zo klinken. Geen enkel instrument lijkt echt de voorgrond te willen nemen, waardoor de muziek een geheel eigen sfeer krijgt. De vocalen staan precies hard genoeg in de mix om te kunnen horen wat er gezongen wordt, maar de gitaar en bas dreigen ze af en toe tot de achtergrond te drukken. Roky Erikson is geen zanger met veel bereik, maar dat ijle stemgebruik van hem draagt samen met de electric jug wel bij aan het eigen geluid van The 13th Floor Elevators. Dat neemt niet weg dat er ook momenten zijn dat hij gewoon niet goed klinkt, zoals op Don’t Fall Down, wat ook een waardeloze backing vocal track heeft. Maar Roky gaat er wel een heel album volledig voor. Vooral de schreeuwtjes die hij af en er tussendoor gooit zijn erg vermakelijk. Wanneer hij met gekwelde stem “Where are you?” uitroept in Thru The Rhythm geeft hij sterk het gevoel af dat hij wanhopig naar je op zoek is.

Wanneer ze goed zijn, zijn The 13th Floor Elevators wel echt goed. Roller Coaster is waarschijnlijk het beste nummer van het album, dat alle elementen van de band optimaal combineert. Het gitaarwerk van Stacy Sutherland creëert een ietwat onheilspellende sfeer met een herhaald riffje, waarna Eriksons dromerige vocalen invallen en de electric jug zich laat horen. Hierna versnelt het nummer en met creatieve gitaarlijnen vloeit het lekker voort. Met Splash I bewijst de band vervolgens dat het ook zonder electric jug gewoon een rustig liedje kan schrijven.

Het is lastige muziek om te beschrijven. Het is interessante muziek, maar er zijn weinig nummers die ik briljant vind. Sommige nummers trekken wat meer de aandacht en andere wat minder, maar dat lijkt ook een beetje aan mijn bui te liggen. Misschien voel ik mezelf wel niet psychedelisch genoeg om de muziek te waarderen. Waar zijn mijn drugs?

Wat is psychedelische muziek eigenlijk? Is het wel een genre? Als ik naar the 13th Floor Elevators luister hoor ik toch eigenlijk vooral rockmuziek met een electric jug erdoor. Is psychedelische muziek door de jaren heen in de mainstream opgenomen, waardoor ik het niet bijzonder meer vind? Of ben ik gewoon al bekend met Pink Floyd en is het daarom niet al te bijzonder meer? Het speelse gitaarwerk dat in lang uitgesponnen eigenzinnige uitstapjes zich een weg door het nummer zoekt komt op mij het meest psychedelisch over. Of is het kenmerk vooral dat de band veel drugs nam? Of dat de teksten erg vaag zijn? You’re Gonna Miss Me heeft een duidelijke tekst, maar de rest is nogal vaag. You Don’t Know springt er bij mij nogal tussenuit, vooral de regel “Honestly believing that there’s something you could show me.” Dat ligt vooral aan de manier waarop Roky de regel brengt. Juist door het psychedelische karakter van de muziek lijk ik mijn aandacht ook niet echt bij de tekst te kunnen houden, aangezien de vocals geen leidende vorm in de muziek aannemen. Nou kan dit ook aan mijn kopie liggen. Ik heb de uitgave van 2002 van Charly Music. De master tapes van The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators zijn lang verloren geweest, waardoor de originele LP blijkbaar het beste geluid heeft. In 2009 heeft International Artists het album opnieuw uitgebracht met zowel een stereo als monomix, maar ik kan niet echt vinden of deze nu van de originele mastertape afstamt. Ik ben benieuwd of dit veel verschil in geluidskwaliteit levert.

Zijn we dan nu al bij de vormgeving aangekomen? Blijkbaar wel. Ik heb een mooie verzamelbox getiteld The Psychedelic World Of The 13th Floor Elevators, met hierin alle drie de studioalbums die de band heeft opgenomen, aangevuld met livemateriaal en extra’s. Begin deze zomer uit de voordeelbak van een shady winkeltje in Amsterdam gevist voor zes euro. Goeie deal. De box heeft een mooie psychedelic tekening van een oog en de bandnaam als coverart. Binnenin zitten de drie albums in kartonnen singlehoesjes en een boekje met bandfoto’s, de geschiedenis van de band en nummerinformatie. Ofwel, mooie uitgave. Enige nadeel is dat de cd-hoesjes als cover hetzelfde artwork als de box hebben en niet het originele artwork, dat verkleind op de achterkant staat. Dat is waarschijnlijk omdat de twee livealbums op dezelfde cd’s als reguliere albums staan en deze dus eigenlijk twee covers zouden moeten hebben. In het geval van Easter Everywhere en Bull of the Woods is het ook niet zo erg, want zo mooi zijn die covers niet. En de cover van Psychedelic World is bijna hetzelfde als Psychedelic Sounds, dus wat zeur ik nou eigenlijk. Bovendien hebben de box, het boekje en de drie albums wel hetzelfde artwork, maar de kleuren zijn telkens anders, wat het alleen maar enorm psychedelic maakt, toch? De versie van Bull of the Woods is het mooiste, maar aangezien ik er geen plaatjes van kan vinden zullen jullie me op mijn woord moeten geloven. Aanschouw hieronder de boxcover en stel hem je veel mooier voor.

Als bonusmateriaal krijgen we Live In San Francisco 1966 wat wel aardig is, maar niet echt bijzonder. Er is nergens publiek te horen, dus we moeten maar geloven dat het echt live is. Leuk is dat iedereen in die tijd covers van elkaar speelde, dus begint de band gewoon met Everybody Needs Somebody To Love. Heb je dit altijd al met electric jug en zanger met weinig bereik willen horen, dan is dit het nummer voor jou! Ook You Really Got Me en Roll Over Beethoven komen langs. Verder wordt hun eigen materiaal redelijk trouw gebracht, met af een toe en rock out momentje tegen het eind van het nummer. Hoogtepunt is ook hier weer Roller Coaster, Roky Erikson klinkt hierop enorm geïnspireerd en vastbesloten, wat een mooie tegenstelling is met de zweverige kwaliteit van zijn vocalen op de studioversie. “You gotta open up your mind and let everything come through” klinkt dan opeens niet als zweverige hippietaal maar als een bevel. Samen met een op hol slaande Tommy Hall op zijn jug en het steeds snellere gitaarspel is dit een erg opzwepende versie van het nummer. Natuurlijk staat die versie dan weer niet op youtube maar wel een andere coole live uitvoering van het nummer, waar ze al helemaal in hyperspeed door het nummer vliegen. Ze hadden ook een goede reputatie als live band, wat ik me zeker kan voorstellen als ik hier naar luister.